رویدادهای پـنـجـشـنـبـه 4 اسـفـنـد 1401 شمسی برابر با 23 فوریه 2023 میلـادی و 3 شعبان 1444 هجری قمری

480 سال پیش، 23 فوریه 1543 میلـادی احمد ابن ابراهیمـ معروف به الغازی فرمانده نیرو های مشترک سومالیایی ها و مسلمانان جنوب شرقی اتیوپی در نبرد با یکان های مشترک پادشاه اتیوپی و پرتغال کشته شد و افراد او دست به عقب نشینی زدند. افراد الغازی فاقد توپ و تفنگ بودند و تاب تحمل آتش پرتغالی هارا نداشتند. اختلـافات ارضی سومالی و اتیوپی از آن زمان باقی مانده است. آخرین جنگ دو طرف بر سر اراضی مورد اختلـاف اواخر دهه 1970 روی داد که باز به شکست سومالیایی ها انجامید.عکس مقابل از مجسمه الغازی در شهر مغدیشیو پایتخت سومالی گرفته شده است.

410 سال پیش، 23 فوریه 1613 میلـادی مجمع بزرگان روس در این روز میخائیل فیودورویچ رومانوف Mikhail Fyodorovich Romanov را برای ریاست بر روسیه انتخاب کرد. وی به نامـ میخائیل یکمـ تا پایان عمر (سال 1645) به مدت 32 سال بر روسیه سلطنت کرد و سر دودمان رومانوف ها ـ دومین و آخرین دودمان سلطنتی روسیه بشمار می رود. پیش از رومانوف ها، دودمان روریک Rurik بر روسیه سلطنت می کرد و قبل از این دودمان، مغولها، وارلرد ها و گردنکشان. روس ها که از اسلـاو ها شرقی Eastern Slav بوده اند در قرون وسطی و آخرین دهه هزاره یکمـ میلـادی بر گرد دوک نشین مسکو تشکیل دولت دادند و پس از فروپاشی امپراتوری رومـ شرقی (بیزانتیومـ = بیزانس) بسال 1453 به فکر سلطنت و توسعه افتادند و از 1547 دارای تزار شدند و با منکوب کردن مغول ها (تاتارها) به تدریج یک امپراتوری بزرگ تشکیل دادند که با انقلـاب اکتبر 1917 سوسیالیستی شد و با پیروزی برهیتلر در جنگ جهانی دومـ بر وسعت نفوذ وقلمرو آنان افزوده شد و تا 1991 یکی از دو قدرت جهان بودند که در این سال از درون فروپاشیدند و.... به باور بیشتر مورخان، فروپاشی شوروی نتیجه بوروکراسی بد و فساد دولتی بود.

181 سال پیش، 23 فوریه 1842 میلـادی John Greenough آمریکایی مشخصات ماشین دوزندگی (اصطلـاحا چرخ خیاطی) را که ساخته بود به عنوان اختراع خود به ثبت داد. پیش از او توماس سینت Th. Saintنگلیسی در سال 1790، برتولمی تیمونیه فرانسوی در 1830و والتر هانت W. Hunt آمریکایی در سال 1832 هرکدامـ نوعی چرخ خیاطی اختراع کرده بودند. پس از جان گرینو، در سال 1854 ایساک سینگر نوع کاملتر چرخ خیاطی را ساخت که به تدریج تکمیل شده است.

145 سال پیش، 23 فوریه 1878 میلـادی نیو هیون (مرکز ایالت کانکتی کت) نخستین شهر آمریکا بود که دارای دفترچه تلفن شد. همه شهر های بزرگ به استثنای تهران دارای دفترچه تلفن هستند که این دفترچه ها یک رفرنس بشمار می آیند و هر کتابخانه، قفسه بزرگی از این دفترچه ها دارد. مراکز اطلـاعات تلفن نمی توانند جای این دفترچه ها بگیرند که در عین حال کمک بزرگی به روزنامه نگاران و پژوهشگران و یابندگان هستند. تهران تا دهه 1340 دارای دفترچه تلفن بود.

120 سال پیش، 23 فوریه 1903 میلـادی به موازات پیمان دو جانبه 1903 آمریکا و کوبا، دولت آمریکا 120 کیلومتر مربع از آب و خاک منطقه خلیج گوانتانامو Guantanamo واقع در منتهی الیه جنوب شرقی کوبا را برای سوختگیری کشتی هایش از دولت کوبا اجاره کرد که به تدریج تبدیل به یک پایگاه نظامی شده است. پیمان دو دولت 17 فوریه توسط توماس استرادا پالما Th. E. Palmaنخستین رئیس جمهور کوبا و 23 فوریه توسط تئودور روزولت رئیس جمهور وقت آمریکا امضاء شد. اجاره ب های پایگاه، سالـانه دو هزار دلـار تعیین شد که بر پایه نرخ تورّمـ افزایش یابد. دولت آمریکا قرارداد اجاره پایگاه را دائمی می داند ولی دولت کوبا پس از انقلـاب این کشور آن را منقضی شده اعلـامـ داشته و از دریافت اجاره ب ها خودداری می کند. گوانتانامو نخستین پایگاه خارجی آمریکا بشمار می رود. در دوران جنگ آمریکا با اسپانیا بر سر کوبا در سال 1898 بود که نیرو های نظامی آمریکا برای نخستین بار از منطقه گوانتانامو استفاده کردند. این نیرو ها برای حمله به نیرو های اسپانیایی مستقر در سانتیاگو کوبا در گوانتانامو مستقر شده بودند. گوانتانامو که آمریکاییان اصطلـاحا آن را گیتمو Gitmo تلفظ می کنند به دور از منطقه توفان های دریایی کارائیب قرار گرفته است. کریستوفر کلمبوس در سال 1494 از این خلیج عبور کرد. زمانی، انگلیسی ها که می خواستند کوبا را از چنگ اسپانیا خارج سازند نیرو وارد گوانتانامو کردند که نظامیانشان بر اثر ابتلـاء به بیماری تب زرد درگذشتند.از سال 2002، دولت آمریکا از پایگاه گوانتانامو به عنوان بازداشتگاه متهمان به تروریسمـ استفاده می کند.

107 سال پیش، 23 فوریه 1916 میلـادی در جریان جنگ جهانی اول، از چنین روزی نبرد وردن Verdun در منطقه ای به همین نامـ در شمال شرقی فرانسه آغاز شد و تا 18 دسامبر 1916 ادامه یافت. در این خونین ترین نبرد تاریخ بشر، 689 هزار فرانسوی و آلمانی کشته و بیش از 300 هزار تن دیگر مجروح شدند (هرماه، 70 هزار کشته). جمع کشته شدگان فرانسوی 362 هزار و مجروحان این کشور بیش از 200 هزار تن گزارش شده است. منطقه نبرد پوشیده از تپه بود. در این نبرد بیش از 40 میلیون گلوله توپ شلیک شد..

98 سال پیش، 23 فوریه 1925 میلـادی یک زن و شوهر روزنامه نگار به نامـ جین گرند و هارولد راس هفته نامه «نیویورکر» را منتشر کردند. این نشریه خبری هدف های اولیه خودرا همچنان حفظ کرده است که عبارت بوده اند از تفسیر، مقاله و فیچر با تصویر، کاریکاتور و طنز. گرند و راس نشریه خودرا در سالروز انتشار روزنامه اوکلند تریبیون منتشر ساختند که در سال 1874 در اوکلند کالیفرنیا ـ دیوار به دیوار شهر برکلی ـ شهر روشنفکران آمریکا کار انتشار خودرا آغاز کرده است.

93 سال پیش، 23 فوریه 1930 میلـادی «پلوتو» یکی دیگر از سیارات منظومه شمسی رصد شد.

86 سال پیش، 23 فوریه 1937 میلـادی «جامعه ملل» قطعنامه ای را تصویب کرد که به موجب آن خارجیان از شرکت در جنگ داخلی اسپانیا منع شده بودند ولی کسی به این قطعنامه توجه نکرد.

78 سال پیش، 23 فوریه 1945 میلـادی ناو آمریکایی «بیسمارک سی» که اسکورت (کمکی) ناو هواپیمابر ساراتوگا بود در یک حمله کامیکازی ژاپنی ها غرق شد و شماری از کارکنان آن کشته و یا ناپدید شدند. این ناو که 13 ماه پیش از غرق شدن وارد نیروی دریایی آمریکا شده بود 27 هواپیما در عرشه خود حمل می کرد. در این عملیات کامیکازی (حمله انتحاری)، شش هواپیمای ژاپنی شرکت داشتند و یکی از آن ها به ناو ساراتوگا برخورد کرد و به آن آسیب زد که ضمن آن بیش از یکصد تن نیز کشته شدند.

58 سال پیش، 23 فوریه 1965 میلـادی «حاج مالک الشبّاز و در جامعه آمریکا معروف به ملکمـ ایکس Malcolm X»، یک رهبر مسلمانان آمریکا در یک جلسه سخنرانی در شهر نیویورک هدف گلوله قرار گرفت و کشته شد. وی که 40 ساله و از مبارزان تامین حقوق مدنی سیاهپوستان بود در عین حال یک ناسیونالیست سیاهپوست بود.

50 سال پیش، 23 فوریه 1973 میلـادی اسرائیلی ها که صحرای سینا را در تصرف داشتند یک هواپیمای لیبیایی (پرواز 114) را بر فراز حاشیه این صحرای متعلق به مصر سرنگون کردند که ضمن آن 108 تن جان سپردند. سال بعد (سال 1974) در همین روز و در اجرای قرارداد صلح مصر و اسرائیل، اسرائیلی ها صحرای سینا را ترک کردند.

3 شعبان ولـادت امامـ حسین